Πολλά έχουν γραφτεί για την συμβολή των αρχαίων  Ελλήνων στην εξάπλωση της αμπελουργίας και της εμπορίας του κρασιού, με τους περισσότερους από τους σύγχρονους Έλληνες να νιώθουμε οινικά περήφανοι για την καταγωγή μας. Από την άλλη όμως, αν αναλογιστούμε τον τρόπο που έχει εξελιχθεί η καθημερινότητα μας, πόσοι από μας έχουμε το δικαίωμα να νιώθουμε άξιοι συνεχιστές της αρχαιοελληνικής παράδοσης?

 


Προφανώς, δε θα μπορούσε να αναζητηθεί η σύνδεση ανάμεσα στα smartphones, τα social media και την καθημερινότητα των προγόνων μας. Θα μπορούσε όμως, να γίνει μια σύγκριση του οινικού μας πολιτισμού σήμερα με τον αντίστοιχο των αρχαίων, με ιδιαίτερη αναφορά στο πώς τελικά νιώθουμε ή εκφράζουμε την συνήθεια μας να πίνουμε κρασί. 

 


Ενδιαφέρον θα ήταν να τολμήσουμε μια σύγκριση των σύγχρονων συνηθειών των Ελλήνων καταναλωτών κρασιού, με ένα από τα εκλεκτότερα έργα της αρχαιοελληνικής γραμματείας, το Συμπόσιον του Πλάτωνα. Το έργο αποτελεί σαφέστατα μια προσπάθεια του μαθητή του Σωκράτη, Πλάτωνα να υπερασπιστεί την υστεροφημία του δασκάλου του. Όμως, ο ίδιος ο συγγραφέας τοποθετεί την εξέλιξη του έργου στα πλαίσια μιας οινοποσίας (Συμποσίου = συν +πίνω) μεταξύ εκλεκτών φίλων  - ας αναρωτηθούμε, πόσο ελληνική συνήθεια παραμένει αυτή της συνποσίας?

 


Απομονώνοντας εδάφια από το έργο, ας ξεκινήσουμε με τον ίδιο το λόγο που η συντροφιά σχηματίζεται για να απολαύσουν την οινοποσία. Ο Αγάθων (τραγικός ποιητής) έχει κερδίσει την προηγούμενη μέρα του συμποσίου τα βραβεία του διαγωνισμού τραγωδίας και όλη η παρέα κατανάλωσε μεγάλη ποσότητα κρασιού στα βραδινά επινίκια. Έτσι, η αφορμή για αυτήν την συγκέντρωση,  είναι η ανάγκη των φίλων να ανταμώσουν και να φιλοσοφήσουν απολαμβάνοντας -με μέτρο αυτήν τη φορά- τον αγαπητό τους οίνο ο οποίος θα τους βοηθήσει στην αναζήτηση της σοφίας. 

 


Η συζήτηση εκτυλίσσεται με κεντρικό θέμα τον Έρωτα που δεν έχει άμεση σχέση με το κρασί, όμως εμείς ας σταθούμε σε μια αποστροφή του Αγάθωνα. Ο Αγάθων επισημαίνει στους προηγούμενους ομιλητές ότι στις τοποθετήσεις τους εξυμνούν και καλοτυχίζουν τους ανθρώπους για τις χαρές που τους χαρίζει ο Θεός Έρωτας, αλλά όχι τον ίδιο το Θεό. Πόσο ανάποδα τείνουμε σήμερα να εγκωμιάζουμε το περιεχόμενο μιας φιάλης με όλα όσα φέρει, καταγωγή-ποικιλία-κύρος παραγωγού, αλλά ποτέ την επίδραση της κατανάλωσης του στο κέφι της παρέας ή στην ομορφιά της οινικής  συνάθροισης?

 


Επιπλέον, πόσο εύκολα θα μπορούσε να αναφέρεται ο τραγικός ποιητής στις ωφέλειες του οίνου αντί του Έρωτα όταν αναφέρει:
«Κι αυτός είναι που μας εμποδίζει να είμαστε ξένοι μεταξύ μας, και μας γεμίζει οικειότητα, που κανονίζει να συναντιόμαστε σε όλες αυτές τις συγκεντρώσεις, που γίνεται αρχηγός μας σε γιορτές, σε χορούς χαρίζοντας μας πραότητα και διώχνοντας την αγριότητα».
Προς το τέλος του έργου θα συναντήσουμε τον Αλκιβιάδη, μεθυσμένο, να έχει παρουσιαστεί στην συνάθροιση και να εκστομίζει την γνωστή ρήση «Οίνος ην αληθής – ή όπως είναι πιο γνωστή in vino veritas». Όμως, ο Πλάτων έχει παραλλάξει την αρχική παροιμία που λέει “οίνος και παίδες αληθείς» (από τα παιδιά και το μεθυσμένο μαθαίνεις την αλήθεια). 

 


Επανερχόμενοι στο αρχικό μας θέμα, θα μπορούσε να συγκριθεί άραγε η συντροφιά του Συμποσίου με τις σημερινές παρέες που πίνουν κρασί? Πόσοι από εμάς συνηθίζουμε να «σηκώνουμε» στα social media εικόνες από τα τρόπαια κάθε οινικής μας βραδιάς περιμένοντας να εισπράξουμε και τον αντίστοιχο διαδικτυακό σεβασμό? Η απάντηση, δυστυχώς, είναι εύκολη: .... οι περισσότεροι. 

 


Ας αναρωτηθούμε τελικά ποιον εξυπηρετεί αυτή η συνήθεια. Σίγουρα ωφελούνται τα οινοποιεία, οι έμποροι και τα εστιατόρια-και πολύ καλά κάνουν γιατί είναι και αυτό μεγάλο κομμάτι του marketing-. Όμως πόσο ωφελείται ο πολιτισμός που θεωρούμε ότι πρεσβεύουμε οινικά όταν οι αναρτήσεις μας αφορούν άδεια και άψυχα μπουκάλια?  Αύριο θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από ένα οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο: ένα βιβλίο, ένα αμάξι ή ένα παγωτό. Γιατί αυτό που απουσιάζει από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι πάντα οι παρέες?

 


Γιατί δεν μπορούμε να αποτυπώσουμε την χαρά της κατανάλωσης κρασιού με την παρέα μας ως κάτι το αξιομνημόνευτο και άξιο να γνωστοποιηθεί? Μήπως τελικά στην Ελλάδα του 2017 πίνουμε το κρασί μοναχικά και για αυτό φωτογραφίζουμε μόνο τις φιάλες? Μήπως οι δύσκολες μέρες που περνάμε εξαφάνισαν τις παρέες?
Ίσως τελικά αυτό που χρειάζεται είναι όλοι εμείς που αγαπάμε το κρασί να αναλάβουμε τον ρόλο του άρχοντα της πόσεως στις παρέες μας. Ας σπάσουμε το πνεύμα της εποχής και ας γεμίσουμε τα κοινωνικά δίκτυα με τις ευεργετικές ιδιότητες της οινοποσίας στις παρέες μας και τελικά, ας απολαύσουμε την αναζήτηση της σοφίας,  φιλοσοφώντας όπως δίδαξαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι σε όλον τον κόσμο…

….γιατί αν δεν το κάνουμε ίσως οι επερχόμενες γενιές να φαντάζονται το Συμπόσιο του Πλάτωνα σαν: 
Ο χρήστης Agathon is drinking wine μαζί με #Aristodimos #Sokratis#Faidros#Pausanias #Aristophanis #at_my_place.  
Και την αδιάφορη φωτογραφία ενός κρατήρα με κρασί.

 

Κώστας Προβατάς
Greece and Grapes